De Spier van de Ziel: Waarom de Psoas de Sleutel is tot Minder Stress

Voel je regelmatig spanning in je onderrug? Merk je dat stress zich nestelt in je lichaam, vooral rond je heupen en bekken? Of heb je het gevoel dat je lichaam constant 'aan' staat, alsof het zich voorbereidt op gevaar dat er niet is? Dan is de kans groot dat je psoas - ook wel 'de spier van de ziel' genoemd - om aandacht vraagt.

Lieve lezer,

Toen ik voor het eerst hoorde over de psoas spier tijdens mijn trauma-bewuste yoga opleiding, viel er een puzzelstukje op zijn plek. Al die jaren van spanning in mijn onderrug, het gevoel van constante alertheid, de moeite met diep ademhalen - het bleek allemaal terug te voeren naar deze bijzondere spier die diep in onze kern verborgen ligt.

Een Mysterieus en Krachtig Weefsel

De psoas is een fascinerende spier die je onderste wervelkolom verbindt met je dijbeen. Hoewel relatief klein - met een gemiddelde dwarsdoorsnede van ongeveer 16 cm² vergeleken met bijvoorbeeld de grote bilspier (gluteus maximus) die ruim 50-70 cm² beslaat - heeft deze diepe kernspier een enorme invloed op hoe we ons voelen, zowel fysiek als emotioneel.

Wat de psoas zo bijzonder én complex maakt, is dat we er eigenlijk nog verrassend weinig van begrijpen. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat de psoas door zijn diepe ligging onder meerdere lagen fascia moeilijk te bestuderen is. Het kruist meer gewrichten dan welke andere spier dan ook in het lichaam - maar liefst acht verbindingen van je wervelkolom tot je heup - wat betekent dat er vrijwel niets in ons lichaam gebeurt dat niet op de een of andere manier door de psoas wordt beïnvloed.

Meer Dan Een Spier: Intelligent Weefsel

In de traditionele anatomie wordt de psoas vaak beschreven als een spier met specifieke aanhechtingspunten en functies. Maar Liz Koch, die meer dan 45 jaar onderzoek heeft gedaan naar de psoas, nodigt ons uit voor een andere kijk: de psoas is niet zomaar een spier, maar intelligent, vloeiend weefsel dat reageert op onze ervaringen.

Zoals Liz Koch beschrijft in haar baanbrekende werk:

"Niemand heeft je psoas ergens 'aangehecht' of 'geïnsereerd', zoals de biomechanische taal stelt. Dit primitieve weefsel rijst op uit de kern van ons wezen. Een gezonde psoas is vloeibaar, responsief weefsel - net zoals een malse biefstuk sappig, soepel en veerkrachtig is."

Dit weefsel gedraagt zich anders dan alle andere weefsels die in de traditionele anatomie als spier worden gedefinieerd. De psoas heeft meer weg van een waarnemingsorgaan, meer verwant aan onze slimme tong, en signaleert of we al dan niet zijn afgestemd op het zwaartekrachtveld van de aarde. Het is gecodeerd met overlevingsreacties die bij gevaar acuut worden ingeschakeld, en geeft zowel uitdrukking aan angst (overleving) als aan plezier (gedijen).

De Verbinding met Ons Zenuwstelsel

Wetenschappelijk onderzoek bevestigt dat de psoas één van de belangrijkste actoren is in het complexe neurale netwerk van onze psycho-somatische ervaring en het reactieve stresssysteem. Grote bundels sympathische vezels lopen door de psoas major, wat betekent dat deze spier direct verbonden is met ons autonome zenuwstelsel.

Studies tonen aan dat de psoas evolutionair gezien wordt geactiveerd tijdens de vecht-of-vlucht-respons van ons lichaam, waarbij hij samentrekt in voorbereiding op zelfverdedigende actie. Bij een waargenomen bedreiging - fysiek of psychologisch - functioneert de psoas als een reservoir voor het vasthouden van trauma en stress door aanhoudende spanning.

Wanneer de bedreiging voorbij is, hebben de spieren natuurlijke bewegingen nodig - zoals schudden of strekken - om overtollige energie af te voeren en terug te keren naar een ontspannen toestand. Maar in ons moderne leven, waarin we achter bureaus zitten of van taak naar taak haasten, krijgen we zelden de kans om deze stress op deze manier volledig los te laten.

Herken Je Deze Signalen?

Misschien herken je enkele van deze tekenen dat je psoas wat extra liefde kan gebruiken:

• Een holle onderrug - Een gespannen psoas kan je wervels naar voren trekken, wat resulteert in een overdreven holle rug.

• Oppervlakkige ademhaling - Door de nauwe verbinding met het middenrif beperkt spanning in de psoas onze ademhalingscapaciteit. Onderzoek wijst uit dat de psoas en het ademhalingsdiafragma samen samentrekken vanwege hun intieme fasciale verbindingen.

• Spanning in heupen en bekken - Stijfheid of beperkingen in beweging kunnen wijzen op een verkrampte psoas.

• Rugpijn of ongemak - Vooral in de onderrug, waar de psoas aanhecht aan de lumbale wervels.

• Spijsverteringsproblemen - De psoas loopt langs onze buikorganen; spanning kan de natuurlijke beweging van deze organen beïnvloeden.

• Een gevoel van constante alertheid - Recent onderzoek toont dat individuen met hogere niveaus van waargenomen stress aanzienlijk meer spanning in de psoas vertonen.

De Cirkel van Spanning en Adem

Een verkorte of gespannen psoas houdt de ademhaling oppervlakkig, en een oppervlakkige ademhaling houdt de psoas gespannen. Het is een vicieuze cirkel. Wanneer we slechts korte, ondiepe ademhalingen nemen in plaats van lange, langzame ademhalingen, bevindt ons lichaam zich in een constante staat van sympathische activatie (vecht-vlucht-bevries).

We kunnen niet zowel ons sympathische als parasympathische (rust-vertering) systeem tegelijk laten werken. Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat wanneer ons parasympathische zenuwstelsel offline is, we niet in staat zijn om ons voedsel goed te verteren, ons immuunsysteem functioneert niet optimaal, en onze veerkracht vermindert.

Een Andere Benadering: Uitnodigen in Plaats van Forceren

De biomechanische taal spreekt vaak over de psoas als een 'boosdoener' die moet worden aangepakt, met protocollen zoals strekken, triggerpointbehandelingen en soms zelfs chirurgische ingrepen. Maar wat als we het anders benaderen?

Liz Koch biedt ons een biologisch intelligente taal die spreekt over de psoas als een boodschapper die coherentie en integriteit signaleert. Haar protocollen vereisen vergroting van lichaamsbewustzijn, ontwikkeling van proprioceptie (het vermogen om je eigen lichaam en lichaamsdelen waar te nemen), stoppen met overmatig of verkeerd gebruik, en herstel en verjonging.

Het gaat niet om het forceren van verandering, maar om het creëren van voorwaarden waaronder het weefsel zich vanzelf kan herstellen.

Zachte Technieken voor een Ontspannen Psoas

1. Begin met Bewustzijn: Yoga Nidra Body Scan

Soms is bewustzijn alleen al voldoende om spanning te ontladen. Voordat je actief gaat werken aan het verzachten van de psoas, kan het waardevol zijn om simpelweg waar te nemen wat er is.

Ik heb een gratis Yoga Nidra body scan opgenomen die je helpt om op een zachte manier bewustzijn te brengen naar je volledige lichaam, inclusief de gebieden waar de psoas doorheen loopt. Deze begeleide ontspanning van 10 minuten neemt je mee op reis door je lichaam en helpt je zenuwstelsel te kalmeren.

Yoga Nidra is een krachtige techniek waarbij je comfortabel ligt terwijl je bewust wordt meegenomen in een staat tussen waken en slapen. Het helpt het zenuwstelsel te reguleren, spanning te verzachten en het zelfherstellend vermogen van je lichaam te activeren - wat essentieel is voor het loslaten van chronische spanning in de psoas.

Je kunt de body scan hier gratis beluisteren.

2. Constructieve Rust

Volgens Liz Koch is dit één van de weinige poses waarin de psoas helemaal kan ontspannen. Soms is deze pose alleen al voldoende om verzachting te brengen:

• Lig op je rug met beide voeten op de grond, iets breder dan heupbreedte

• Laat je knieën tegen elkaar aan rusten

• Blijf hier 10-15 minuten

• Merk op wat deze pose doet met je buikspieren, je heupen, je bekken en vooral je ademhaling

• Vertraagt je adem? Zakt deze meer richting je buik?

3. Yin Yoga Sequentie voor de Psoas

Voor wie dieper wil gaan, heb ik een complete Yin Yoga sequentie gemaakt specifiek gericht op het verzachten van de psoas. Deze zachte practice nodigt je uit om langer in poses te blijven (3-10 minuten), waarbij je zwaartekracht het werk laat doen in plaats van actief te stretchen.

De sequentie omvat poses zoals:

• Constructieve rustpose (het fundament)

• Drakenpose/lunge (werkt op de psoas aan de voorkant van het bovenbeen)

Je vindt de volledige Yin Yoga sequentie voor de psoas inclusief gedetailleerde uitleg en ondersteuningsopties in deze blog.

4. Micro-Bewegingen

In plaats van grote, geforceerde strekkingen, werken kleine, zachte bewegingen beter voor de psoas:

• Langzaam je heupen heen en weer wiegen terwijl je ligt

• Zachte buikcirkels maken

• Je benen zachtjes heen en weer bewegen

Deze kleine bewegingen helpen het weefsel te 'hydrateren' en te laten weten dat het veilig is om te verzachten.

5. Bewuste Ademhaling

Ademhaling is cruciaal voor het verzachten van de psoas:

• Richt je ademhaling naar je buik

• Laat je buik uitzetten bij de inademing

• Maak de uitademing langer dan de inademing (vier tellen in, zes tellen uit)

Dit activeert direct het parasympathische zenuwstelsel en geeft de psoas het signaal dat het veilig is om te ontspannen.

6. Trauma-Bewust Werken

Recente inzichten in trauma-onderzoek laten zien dat de psoas op cellulair niveau traumatische ervaringen kan vasthouden. Het is daarom essentieel om met zachtheid en geduld te werken:

• Forceer nooit een stretch

• Als emoties opkomen tijdens het werken met de psoas, sta jezelf toe om te voelen wat er is

• Werk met de intentie van uitnodigen, niet forceren

Als trauma-bewust opgeleide yoga docent werk ik vanuit deze zachte, uitnodigende benadering. Hoewel trauma-bewuste yoga geen therapie is, kan het je wel tools geven om beter met spanning en ongemak om te gaan. In mijn lessen creëer ik een ruimte waarin je op je eigen tempo mag onderzoeken wat mogelijk is voor jouw lichaam.

Wil je ondersteuning bij het werken met je psoas? Je bent welkom in de studio voor zachte Hatha en Yin yogalessen, of voor een individuele Energetische Sessie waarin we verkennen wat jouw lichaam en geest nodig hebben om te herstellen.

De Wetenschap Ondersteunt De Aanpak

Recent wetenschappelijk onderzoek begint te bevestigen wat Liz Koch al decennia observeert. Studies naar PTSS en chronische stress tonen aan dat de psoas major mogelijk betrokken is bij zowel het ontstaan als de verlichting van post-traumatische stressstoornis.

Wat bijzonder fascinerend is: onderzoek heeft aangetoond dat er grote inconsistentie bestaat in hoe de psoas wetenschappelijk wordt gemeten - wat aangeeft dat we nog veel te leren hebben over dit complexe weefsel. Deze wetenschappelijke nederigheid sluit mooi aan bij Liz Koch's observatie dat de psoas intelligenter en veranderlijker is dan we lange tijd dachten.

Onthoud: Zachtheid Boven Kracht

Je psoas heeft alle spanning voor een reden vastgehouden - om je te beschermen. Door er met mildheid en begrip naar te kijken, creëer je de veilige ruimte die nodig is om weer te kunnen loslaten. En dat, lieve lezer, is waar de magie begint.

In plaats van te vechten tegen de spanning, nodigen we het lichaam uit om te verzachten. We erkennen dat de psoas niet de vijand is, maar een boodschapper die ons iets probeert te vertellen over ons gevoel van veiligheid en verbondenheid met de aarde.

Kracht komt niet van de dichtheid van weefsel, maar van neurologische veerkracht - een prachtige herinnering dat we niet harder hoeven te werken, maar zachter mogen worden voor onszelf.

Wil je meer ondersteuning bij het werken met je psoas? Bij Studio Tree of Life in Breda bied ik Trauma-Bewuste Hatha, Balans en Yin yogalessen aan waarin we ruimte creëren voor ontspanning en herstel. Ook bied ik individuele Energetische Sessies aan waarin we intuïtief werken met yoga, reiki en kennis over het zenuwstelsel om je lichaam te ondersteunen in zijn natuurlijke herstelvermogen.

Je bent van harte welkom, precies zoals je bent.

Met warme groet,

Manoek - Studio Tree Of Life

Bronnen

1. Santaguida, P.L. & McGill, S.M. (1995). Psoas Major: a case report and review of its anatomy, biomechanics, and clinical implications. PMC - National Center for Biotechnology Information.

2. Fitzpatrick, J.A. & Basty, N. (2020). Large-scale analysis of iliopsoas muscle volumes in the UK Biobank. Scientific Reports.

3. Bordoni, B. & Varacallo, M. (2023). Anatomy, Bony Pelvis and Lower Limb: Psoas Major. StatPearls - NCBI Bookshelf.

4. Psychiatry Institute (2024). Releasing Trauma and Stress with the Psoas Muscle.

5. Gessel, N. (2024). Trauma and the Psoas. YogaUOnline.

6. LPC Therapies (2025). The Sacred Psoas: The Muscle of Emotion, Fear, and Transformation.

7. Klarity Health Library (2025). Psoas Syndrome And Stress.

8. Trauma-Conscious Yoga Institute (2024). The Psoas Muscle: How it Holds onto Trauma and How to Let it Go, with Yoga.

9. Koch, L. The Psoas Book - Celebrating the Muscle of the Soul (diverse edities).