De Diepere Lagen van Yoga: Meer Dan Alleen Poses

Lieve lezer,

In het Westen zien we yoga vaak vooral als fysieke oefening: een serie houdingen, soms uitdagende poses... kortom: bewegen op de mat. Maar wist je dat yoga van oorsprong een eeuwenoude traditie uit India is, waarin de houdingen slechts één aspect vormen van een veel breder spiritueel en levensgericht pad? Deze poses, ook wel asanas, werden gebruikt om het lichaam soepel te maken ter voorbereiding op diepe meditatie.

Yoga betekent letterlijk 'verenigen' of 'in verbinding brengen' (uit het Sanskriet yuj), en het oorspronkelijke doel van yoga was om lichaam, adem, geest en uiteindelijk het hogere bewustzijn met elkaar in harmonie te brengen. Bij Studio Tree Of Life eer ik graag deze wortels en tradities en de wijsheid die zij ons kunnen bieden.

In deze blog neem ik je mee in twee fundamentele concepten uit de yogafilosofie: de vijf Koshas (onze lagen van bestaan) en het Achtvoudige Pad van Patanjali. Door deze twee met elkaar te verbinden, kun je een dieper inzicht krijgen in hoe een holistische benadering van yoga op al onze lagen kan inwerken.

De Koshas: Onze Vijf Lagen van Bestaan

Voordat we duiken in het Achtvoudige Pad, wil ik je graag kennis laten maken met een prachtig concept uit de yogische traditie: de Koshas. Deze worden beschreven als vijf 'omhulsels' of lagen die samen ons wezen vormen. Denk bij deze lagen aan Russische matroesjka-poppen, waarbij elke laag een subtielere dimensie van ons bestaan omvat:

1. Annamaya Kosha (fysieke lichaam) – Ons tastbare lichaam, opgebouwd uit voedsel ('anna'). Dit is het fysieke omhulsel dat we kunnen zien en aanraken.

2. Pranamaya Kosha (energetische lichaam) – De laag van levensenergie ('prana') die door ons stroomt via subtiele kanalen. Deze energie voedt en ondersteunt alle lichaamsprocessen en verbindt lichaam met geest.

3. Manomaya Kosha (mentale lichaam) – 'Manas' betekent geest. De laag van onze gedachten, emoties en zintuiglijke ervaringen. Hier ervaren we vreugde, verdriet, angst, verlangen en alle andere emoties.

4. Vijnanamaya Kosha (intellectuele lichaam) – De laag van ons hogere intellect, intuïtie en wijsheid. Hier kunnen we bewust reflecteren op onszelf en onze ervaringen.

5. Anandamaya Kosha (spirituele lichaam) – De diepste laag, waar we pure vreugde en innerlijke vrede kunnen ervaren, voorbij alle dualiteit en conditionering.

   
   

Het mooie aan yoga is dat het ons kan helpen om balans te creëren op al deze lagen van ons bestaan. Elk aspect van yoga spreekt specifieke koshas aan, maar samen werken ze als één harmonieus geheel dat ons naar diepere heelheid zou kunnen leiden. Nu we deze vijf lagen hebben verkend, wil ik je graag meenemen langs het Achtvoudige Pad van Patanjali.

Het Achtvoudige Pad: Een Zachte Verkenning

De Yoga Sutra's van Patanjali worden beschouwd als een van de fundamentele teksten binnen de yogatraditie. Het woord 'sutra' betekent in het Sanskriet 'draad'. Patanjali's werk zou je dus kunnen zien als een samenstelling van zijn 'gedachtendraden' over yoga. In zijn werk vinden we het Ashtanga-pad — letterlijk 'acht ledematen' of het achtvoudige pad— dat ons stap voor stap kan helpen om een zinvol bestaan te leiden.

Ik neem je graag mee langs elk van deze stappen en de bijbehorede Koshas. Uit respect voor de filosofie en vertalingen vanuit het Sanskriet probeer ik zo dicht mogelijk bij het origineel te blijven zoals ik het geleerd heb tijdens mijn opleidingen. Sommige termen kunnen wellicht wat 'strikt' en ontastbaar aanvoelen. Probeer deze filosofie daarom niet te zien als regels, maar als een zachte uitnodiging om te leren over de bron van yoga, wat je zou kunnen helpen dieper met jezelf te verbinden.

1. Yama: Dat Wat Je Nalaat

Yama's richten zich voornamelijk op de Manomaya en Vijnanamaya Koshas (emotionele en wijsheidslagen). Ze nodigen je uit om je relatie met de buitenwereld te verfijnen:

• Ahimsa – geweldloosheid en compassie, in gedachten, woorden en daden

• Satya – waarachtigheid; spreken en leven vanuit oprechtheid

• Asteya – niet-stelen; respecteren wat een ander toebehoort

• Brahmacharya – gematigdheid; bewuste omgang met je levensenergie

• Aparigraha – niet-gehechtheid; los kunnen laten van bezit en verwachtingen

  
  

Door deze principes te beoefenen, breng je bewustzijn in je interacties en transformeer je de manier waarop je energie uitwisselt met de wereld. Elke dag biedt een nieuwe kans om te kiezen voor zachtheid, eerlijkheid en mildheid – eerst naar jezelf, dan naar de ander.

2. Niyama: Dat Wat Je Doet

Niyama's werken met de Pranamaya, Manomaya en Vijnanamaya Koshas (energetische, emotionele en wijsheidslagen). Waar yama's gaan over hoe we ons verhouden tot anderen en de wereld om ons heen, zijn niyama's persoonlijke 'leefregels' die onze relatie met onszelf vormgeven:

• Śauca – zuiverheid; reinheid van lichaam en geest

• Santosha – tevredenheid; vrede vinden met wat is

• Tapas – discipline; de innerlijke vlam die transformatie mogelijk maakt

• Svādhyāya – zelfstudie; het onderzoeken van jezelf en heilige teksten

• Īśvara praṇidhāna – overgave aan het hogere; toewijding aan iets groter dan jezelf.

  
  

Met deze rituelen verzorg je je innerlijke tuin en creëer je vruchtbare grond voor diepere verbinding. Stap voor stap transformeert routine in ritueel, en zelfzorg in een poort naar een breder bewustzijn.

3. Āsana: De Taal van het Lichaam

Asana's werken direct met de Annamaya en Pranamaya Koshas (fysieke en energetische lagen). Asana betekent letterlijk 'zitten' of 'houding' in het Sanskriet. De essentie van deze fysieke praktijk ligt niet in perfectie, maar in het vinden van stabiliteit (sthira) en gemak (sukha) in elke houding.

Elke pose is een gesprek met je lichaam, een kans om te luisteren naar wat het je vertelt. Door opgebouwde spanning te erkennen en verzachten, open je kanalen voor levensenergie (prana). Zo kun je je lichaam én geest voorbereiden op meditatie – de oorspronkelijke bedoeling van asana.

4. Prāṇāyāma: Dans van de Levensenergie

Pranayama werkt direct met de Pranamaya Kosha (energetische laag) en beïnvloedt ook de Manomaya Kosha (emotionele laag). 'Prana' betekent levensenergie en 'ayama' betekent uitbreiding of beheersing.

Door bewuste ademhalingstechnieken leren we de adem te 'beheersen'. Dit kan het zenuwstelsel veerkrachtiger maken, de energie in onze meridianen (energiekanalen) beter laten doorsromen en kan onze geest voorbereiden op diepere meditatie. Je kan de adem zien als de brug die het fysieke en het subtiele met elkaar verbindt.

5. Pratyāhāra: Terugtrekken van De Zintuigen

Pratyahara werkt met de Manomaya en Vijnanamaya Koshas (emotionele en wijsheidslagen). In een wereld die voortdurend om onze aandacht vraagt, is pratyahara een bewuste pauze. Het is niet het onderdrukken van zintuiglijke ervaringen, maar het ontwikkelen van het vermogen om onze reacties hierop waar te nemen zonder erdoor meegesleept te worden.

Door onze zintuigen naar binnen te richten, kan er meer ruimte ontstaan tussen de prikkels die je binnenkrijgt en jouw reactie hierop. Deze belangrijke stap kan ons leren: we hebben misschien geen controle over wat er om ons heen gebeurt, maar we kunnen wel kiezen waar we onze aandacht naartoe brengen.

6. Dhāraṇā: Concentratie

Dharana werkt voornamelijk met de Vijnanamaya Kosha (wijsheidslaag). Het is het vermogen om de geest te richten op één punt – een mantra, een beeld of de ademhaling.

We oefenen om de aandacht steeds weer terug te brengen als deze afdwaalt, zoals we een puppy zouden trainen: met geduld en zachtheid. Deze praktijk kan mentale helderheid bevorderen en is de directe voorbereiding op meditatie, waarbij concentratie geen krampachtige inspanning is, maar een zachte aandacht op een punt.

7. Dhyāna: Meditatie

Dhyana werkt met de Vijnanamaya en Anandamaya Koshas (wijsheids- en gelukzaligheidslagen). Waar dharana een gerichte inspanning is, ontstaat dhyana als een natuurlijke staat – een continue stroom van aandacht, zonder inspanning of onderbreking. Alle dualiteit – denker en gedachte, waarnemer en waargenomene – lost op in één ervaring.

In dhyana is er geen gevoel van "ik ben aan het mediteren"; er is alleen meditatie. Het is als het opgaan in muziek of het volledig aanwezig zijn bij een zonsondergang, zonder de behoefte dit moment te benoemen. Volgens de oude teksten kan deze staat spontaan opkomen wanneer alle voorgaande stappen consequent toegepast worden.

8. Samādhi: De Omarming van Eenwording

Samadhi, ook vaak aangeduid als 'verlichting' is volledig verbonden met de Anandamaya Kosha (gelukzaligheidslaag). Het wordt gezien als het uiteindelijke doel van yoga, waarin de illusie van afgescheidenheid volledig oplost. In deze ervaring zou elk gevoel van een afzonderlijke zelf verdwijnen en plaatsmaken voor een ervaring van eenheid met alles om je heen.

Yogis beschrijven het als thuiskomen bij je ware natuur, het herkennen van wat altijd al aanwezig was. Samadhi verzamelt en integreert als het ware alle voorgaande zeven onderdelen van het pad. Deze staat van verbinding is niet het eindpunt maar een nieuw beginpunt, van waaruit we kunnen terugkeren naar het dagelijks leven - verrijkt door het inzicht van onze diepere verbondenheid met alles om ons heen.

Yoga in het Dagelijks Leven

Ik geloof dat yoga veel verder gaat dan oefeningen op de mat. Voor velen van ons die beginnen met yoga is dat echter het startpunt. Misschien merk je eerst op dat je je lichamelijk beter voelt na een yogales. Gaandeweg zou je ook de verschillen kunnen waarnemen op mentaal en emotioneel vlak.

Tijdens de 8 jaar dat ik yoga beoefen, heb ik gemerkt dat ik de staat van yoga die ik ervaar op de mat, steeds meer met me meeneem in de rest van mijn bezigheden. Het heeft mijn bewustzijn verruimd en ervoor gezorgd dat ik een diepere connectie met mezelf ervaar.

Wat ik belangrijk vind om te benoemen: dit proces mag zacht zijn. Je kunt niks forceren en dat hoeft ook niet; je mag beetje bij beetje jezelf omarmen door licht te schijnen op alle delen van jezelf – ook de delen die je liever niet ziet. Deze leer in acceptatie is misschien wel de diepste vorm van yoga die er is.

Door yoga als levenspraktijk te benaderen, kunnen we kleine elementen van de yoga traditie integreren in ons dagelijks leven:

• Bewuste ademhaling tijdens stressvolle momenten

• Meer aandacht in alledaagse handelingen

• Een andere reactie op uitdagingen, met meer geduld en compassie

• Momenten van stilte en rust om meer innerlijke vreugde te voelen

• Bewust bewegen en verzorgen van je lichaam

  
  

Een Uitnodiging tot Verbinding

Yoga betekent dus verbinding - verbinding met jezelf, met anderen, en met de wereld om je heen. Bij Studio Tree Of Life nodig ik je uit om deze verbinding op jouw eigen manier te ontdekken en te ervaren.

Of je nu komt voor de fysieke voordelen van yoga, om je ademhaling te verdiepen, of om meer rust te vinden in je geest - hier is ruimte voor jouw unieke reis. Yoga is geen eindbestemming maar een pad, een pad dat we samen kunnen bewandelen, één zachte stap tegelijk met respect voor waar je nu staat.

Ik kijk ernaar uit je te begeleiden tijdens de Hatha Yoga, Yin Yoga of Balans Yoga.

Wist je dat ik sinds kort ook online lessen aanbied? Zo kun je yoga boefenen wanneer het je uitkomt en in jouw eigen omgeving vertragen, rusten en herstellen vanuit zachtheid zoals we dat ook in de studio doen.

Ik hoop dat je mag ontdekken hoe yoga jouw leven kan verrijken, niet alleen op de mat, maar in alle aspecten van je leven – op alle lagen van jouw zijn.

Met warme groet,

Manoek